პირის აღიარება უგზო – უკვლოდ დაკარგულად ან გარდაცვლილად

დაინტერესებული პირის საფუძველზე ფიზიკური პირი შეიძლება სასამართლოს მიერ აღიარებულ იქნას უგზო–უკვლოდ დაკარგულად ან გარდაცვლილად.

პირი უგზო–უკვლოდ დაკარგულად გამოცხადდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი მისი ადგილსამყოფელი უცნობია და ორი წლის განმავლობაში არ გამოჩენილა თავის საცხოვრებელ ადგილას.

საცხოვრებელი ადგილი – ესაა ადგილი, რომელსაც პირი ჩვეულებრივ, საცხოვრებლად ირჩევს. აუცილებელი არაა, საცხოვრებელი ადგილი ემთხვეოდეს რეგისტრაციის ადგილს, პირს შეიძლება ჰქონდეს რამდენიმე საცხოვრებელი ადგილი. არასრულწლოვნის საცხოვრებელი ადგილია მშობლის ან სხვა კანონიერი წარმომადგენლის საცხოვრებელი ადგილი. პირის საცხოვრებელი ადგილი არ უქმდება, თუკი იგი განსაზღვრული ვადით დატოვებს ამ ადგილს – იძულების წესით ან სახელმწიფოებრივი მოვალეობის შესასრულებლად.

უგზო–უკვლოდ დაკარგული პირის ქონებას მართავენ მისი კანონით მემკვიდრეები მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ძალაში შევა სასამართლოს გადაწყვეტილება პირის უგზო–უკვლოდ დაკარგულად გამოცხადების შესახებ. მათ უფლება აქვთ, ამ ქონების მართვიდან მიიღონ სარგებელი, მაგრამ აუცილებელია, ამ ქონებიდანვე დაიფაროს ვალები და მიეცეთ სარჩო უგზო–უკვლოდ დაკარგულის რჩენაზე მყოფ პირებს.

უგზო უკვლოდ დაკარგული პირის დაბრუნების ან მისი ადგილსამყოფელის აღმოჩენის შემთხვევაში უქმდება სასამართლოს გადაწყვეტილება მისი ქონების მართვის შესახებ. თუმცა, მეურნეობის გაძღოლის შედეგად მემკვიდრეების მიერ მიღებული სარგებლის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება მას არ აქვს.

რაც შეეხება პირის აღიარებას გარდაცვლილად, იგი ხორციელდება სასამართლოს მიერ იმ შემთხვევაში, თუ:

1.  პირი არ გამოჩენილა თავის საცხოვრებელ ადგილას ხუთი წლის განმავლობაში და არ მოიპოვება ცნობები მისი ადგილსამყოფელის შესახებ;

2. პირი უგზო–უკვლოდ დაიკარგა ისეთ ვითარებაში, რომელიც მას სიკვდილს უქადდა ან სავარაუდოა მისი დაღუპვა რაიმე უბედური შემთხვევის გამო და ასეთი ცნობები ექვსი თვის განმავლობაში არ მოიპოვება;

3.  სამხედრო მოსამსახურე ან სხვა პირი, რომელიც საომარ მოქმედებასთან დაკავშირებით უგზო–უკვლოდ დაიკარგა, შეიძლება გამოცხადდეს გარდაცვლილად მხოლოდ საომარი მოქმედების დასრულების დღიდან ორი წლის შემდეგ.

პირის გარდაცვალების დღედ ითვლება მისი გარდაცვლილად ცნობის თაობაზე სასამართლო გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის დღე. მე–2 და მე–3 პუნქტების შემთხვევაში სასამართლომ შეიძლება ასეთად მიიჩნიოს ფიზიკური პირის სავარაუდო დაღუპვის დღე.

გარდაცვლილად გამოცხადებული პირის დაბრუნებას ან მისი ადგილსამყოფელის აღმოჩენას მოსდევს შემდეგი შედეგები:

– უქმდება სასამართლოს გადაწყვეტილება პირის გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ;

– პირს უფლება აქვს მოითხოვოს იმ შენარჩუნებული ქონების დაბრუნება, რომელიც უსასყიდლოდ გადაეცა სხვა პირს (მემკვიდრეობის წესით, ჩუქების გზით და ა.შ.);

– პირი, რომელმაც სასყიდლით შეიძინა გარდაცვლილად გამოცხადებული პირის ქონება (მაგალითად, იყიდა), მხოლოდ იმ შემთხვევაშია ვალდებული, დააბრუნოს ეს ქონება, თუკი დადასტურდება, რომ ქონების შეძენის მომენტისათვის მან იცოდა, რომ გარდაცვლილად გამოცხადებული პირი ცოცხალი იყო;

– თუკი გარდაცვლილად გამოცხადებული ქონება გადაეცა სახელმწიფოს (როგორც წესი, ეს იმ შემთხვევაში ხდება, როდესაც სახეზე არ არიან კანონით ან ანდერძით მემკვიდრეები) და მან მისი რეალიზაცია მოახდინა, პირს უნდა დაუბრუნდეს ამ ქონების რეალიზაციით მიღებული თანხა.

 

 

ქმედუნარიანობა

უფლებაუნარიანობისაგან განსხვავებით, ქმედუნარიანობა ახასიათებს როგორც ფიზიკურ, ისე იურიდიულ პირს. იურიდიულ პირს მხოლოდ ქმედუნარიანობა გააჩნია.

ფიზიკური პირის ქმედუნარიანობა არის პირის უნარი, თავისი ნებითა და მოქმედების სრული მოცულობით შეიძინოს და განახორციელოს სამოქალაქო უფლებები და მოვალეობები. უფლებაუნარიანობისაგან განსხვავებით, ქმედუნარიანობის სრული მოცულობით შეძენა ასაკზეა დამოკიდებული. შვიდ წლამდე არასრულწლოვანი ქმედუუნაროა, რაც იმას ნიშნავს, რომ იგი დამოუკიდებლად ვერ განახორციელებს თავის უფლებებსა და მოვალეობებს. მისი კანონიერი წარმომადგენელი მშობელი ან მეურვეა. თუკი შვიდ წლამდე არასრულწლოვანი მიიღებს მემკვიდრეობას, მისი მართვა მხოლოდ მშობლის ან მეურვის მიერ დაიშვება.

შვიდიდან თვრამეტ წლამდე არასრულწლოვანი შეზღუდული ქმედუნარიანია, რაც იმას ნიშნავს, რომ მხოლოდ უფლებების ნაწილის განხორციელება შეუძლია, მისი კანონიერი წარმომადგენელია მშობელი ან მზრუნველი. მაგალითად, მას შეუძლია განკარგოს ჯიბის ფული, რომელიც მისცეს მშობლებმა, ჰონორარი, რომელიც საკუთარი გამომუშავებით აიღო და ა.შ. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ თუკი არასრულწლოვანმა რაიმე გარიგება დადო (მაგალითად, შეგროვილი თანხით იყიდა ძვირადღირებული ფოტოაპარატი), მშობლის ან მზრუნველის მიერ ამ გარიგების მოწონება მისი ნამდვილობის აუცილებელი პირობაა. თუკი მშობელი ან მზრუნველი ჩათვლის, რომ არასრულწლოვნის მიერ დადებული ეს გარიგება ეწინააღმდეგება მის ინტერესებს (მათ შორის, აღმზრდელობითსაც), ეს გარიგება ბათილია და  უნდა აღდგეს პირვანდელი მდგომარეობა (იურიდიულად ამას რესტიტუცია ჰქვია) – თანხა დაუბრუნდეს არასრუწლოვანს, შენაძენი – გამსხვისებელს.

რაც შეეხება შეზღუდული ქმედუნარიანი პირის პასუხისმგებლობას, სამოქალაქო პასუხისმგებლობა დგება ათი წლის ასაკიდან, ხოლო სისხლის სამართლის – თოთხმეტი წლიდან. სამოქალაქო პასუხისმგებლობის მაგალითად შეიძლება მოვიყვანოთ არასრულწლოვნის მიერ სხვისი ქონების დაზიანება, მაგ. ფანჯრის ჩამსხვრევა. ასეთ შემთხვევაში მშობელსაც ეკისრება პასუხისმგებლობა. ასეთი ერთობლივი პასუხისმგებლობის მაგალითი შეიძლება იყოს მშობლის მიერ ახალი მინის ყიდვა, ხოლო არასრულწლოვნის მიერ მისი ჩასმა.

შეიძლება ფიზიკური პირი ასაკის მიუხედავად გამოცხადდეს ქმედუუნაროდ ან შეზღუდულქმედუნარიანად. მაგალითად, ქმედუუნაროდ შეიძლება ჩაითვალოს სულით ავადმყოფი ან ჭკუასუსტი პირი, რომელსაც არ აქვს იმის უნარი, თავად დაიცვას საკუთარი უფლებები და შეასრულოს მოვალეობები. ასეთი პირს სჭირდება მეურვე. რაც შეეხება შეზღუდულ ქმედუნარიანობას, შესაძლოა ასეთად ოჯახის წევრების თხოვნით გამოცხადდეს პირი, რომელიც ალკოჰოლის ან ნარკოტიკების მოხმარების შედეგად მძიმე მდგომარეობაში აყენებს ოჯახს და საჭიროა მისი უფლებების შეზღუდვა. პირის ქმედუუნაროდ ან შეზღუდულქმედუნარიანად გამოცხადება და შესაბამისად, მეურვეობისა და მზრუნველობის დაწესება შეუძლია მხოლოდ სასამართლოს. ქმედუნარიანობის შეზღუდვა გარიგებით დაუშვებელია, სხვაგვარად რომ ვთქვათ, დაუშვებელია, პირმა დადოს ისეთი გარიგება, რომელიც მის მიერ მისი უფლებებისა და მოვალეობების განხორციელების შესაძლებლობაზე უარის თქმას ავალდებულებს. (ამასთან დაკავშირებული საინტერესო კაზუსი).

თვრამეტი წლის ასაკის მიღწევის შემდეგ ფიზიკური პირი ხდება სრულწლოვანი და შესაბამისად, ქმედუნარიანიც. სრულწლოვანი პირი აღარ საჭიროებს კანონიერ წარმომადგენელს და შეუძლია, თავისი უფლებები თავად განახორციელოს და მოვალეობების გამოც თავად უნდა აგოს პასუხი.

იურიდიული პირის ქმედუნარიანობა წარმოიშობა იურიდიული პირის რეგისტრაციის მომენტიდან და წყდება მისი ლიკვიდაციის შესახებ გადაწყვეტილების რეგისტრაციის მომენტიდან. ეს ბუნებრივიცაა, რადგან იურიდიული პირის არსებობა–არარსებობის საკითხი სწორედ მის რეგისტრაციაზეა დამოკიდებული. ქმედუუნარობისა და შეზღუდული ქმედუნარიანობის ფიზიკური პირებისათვის დამახასიათებელი შემთხვევები იურიდიულ პირზე არ ვრცელდება.

ფიზიკური პირის უფლებაუნარიანობა

უნდა აღინიშნოს, რომ ამ ბლოგს მეზობელ ბლოგერებზე მეტად სერჩ–თერმებს გადმოყოლილი შემთხვევითი ხალხი სტუმრობს. ჰოდა, ერთ–ერთ მათგანს დაუსერჩავს “ფიზიკური პირის უფლებაუნარიანობა”, მაგრამ როგორც ჩანს, წინა პოსტში მოცემულმა მოკლე განმარტებამ არ დააკმაყოფილა და ძიებას ასეთი სახე მისცა: “ფიზიკური პირის უფლებაუნარიანობა ვრცლად”. კარგი, შევეცდები “ვრცლად”.

ფიზიკური პირის უფლებაუნარიანობა – ესაა უნარი, ჰქონდეს საკუთარი უფლებები და მოვალეობები. აქ საუბარია მხოლოდ მათ ქონაზე, უფლებებისა და მოვალეობების განხორციელება უკვე ქმედუნარიანობის სფეროა. ფიზიკურ პირს უფლებაუნარიანობა წარმოეშობა დაბადებისთანავე და წყდება მისი გარდაცვალებით. გარდაცვალებად მიიჩნევა თავის ტვინის ფუნქციონირების შეწყვეტა. ფიზიკური პირისთვის უფლებაუნარიანობის ჩამორთმევა დაუშვებელია (რომ არ ვთქვათ, შეუძლებელი).

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ფიზიკური პირის უფლებაუნარიანობა წარმოიშობა დაბადებისთანავე, განსხვავებით მემკვიდრეობის უფლებისაგან, რომელიც წარმოიშობა ადამიანის ჩასახვისთანავე. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, მამკვიდრებელს უფლება აქვს, სამკვიდრო ქონება დაუტოვოს პირს, რომელიც მისი გარდაცვალების მომენტისათვის ჯერ კიდევ არ იყო დაბადებული, მაგრამ დაიბადა გარდაცვალებიდან ათი თვის განმავლობაში.

რაც შეეხება ჩანასახის სხვა უფლებას, მაგალითად, აქვს ან უნდა ჰქონდეს თუ არა ჩანასახს სიცოცხლის უფლება, ეს ჯერ კიდევ დავის საგანია. სხვადასხვა ქვეყნის კანონმდებლობა ამ საკითხს სხვადასხვაგვარად არეგულირებს. თუმცა, ეს უკვე სხვა პოსტის თემაა.

რამდენიმე იურიდიული ტერმინის განმარტება

პოსტში მიმოვიხილავთ რამდენიმე ისეთი ტერმინის ზუსტ მნიშვნელობას, რომელიც შეიძლება ნებისმიერ ადამიანს დასჭირდეს. ჩემს ბლოგს ხომ იურისპრუდენციის ანა–ბანას სწავლების მიზანი ჰქონდა თავიდანვე.

მაშ ასე:

გარიგება – ქმედება, რომელიც მიზნად ისახავს სამართლებრივი ურთიერთობის წარმოშობას, შეცვლსს ან შეწყვეტას. გარიგება შეიძლება იყოს ცალმხრივი და მრავალმხრივი. ცალმხრივი გარიგებაა, მაგალითად, ანდერძი, რომელიც მხოლოდ მოანდერძის ნების გამოვლენას ემსახურება. მრავალმხრივი გარიგებების შემთხვევაში კი სახეზეა რამდენიმე მხარის ნების გამოვლენა; მხარის და არა პირის, რადგან ერთ  “მხარეში” შესაძლოა, რამდენიმე პირიც იგულისხმებოდეს.

ხელშეკრულება – ხელშეკრულება გარიგების ერთ–ერთი სახეა. ყველა ხელშეკრულება გარიგებაა, მაგრამ ყველა გარიგება ხელშეკრულება არ არის. ცალმხრივი ხელშეკრულება არ არსებობს, იგი რამდენიმე მხარის ნების გამოვლენის საშუალება შეიძლება იყოს. ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს წერილობითი ან ზეპირი ფორმით, არჩევანი მხარეებზეა. თუმცა, არსებობს კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნები, რომლებიც განსაზღვრული კატეგორიის ხელშეკრულებებისათვის წერილობითი ფორმის აუცილებლობას ან რაიმე დამატებით პროცედურას აწესებს. მაგალითად, უძრავი ნივთის ნასყიდობისათვის აუცილებელია წერილობითი ფორმით დადებული ხელშეკრულება და შემძენის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში. ზეპირი ხელშეკრულების უმარტივესი მაგალითია მაღაზიაში რაიმე პროდუქტის ყიდვა.

მხარე – გარიგების ან ხელშეკრულების მხარე შეიძლება იყოს პირი ან პირთა ჯგუფი. “პირებში” იგულისხმება როგორც ფიზიკური, ისე იურიდიული პირები.

ფიზიკური პირი – იურისპრუდენციაში ამ ტერმინის გამოყენება უფრო მიღებულია, ვიდრე “პიროვნების”, “ადამიანის” და ა.შ. სხვა, უფრო ამომწურავი განმარტება ამ ცნებისა არ გვაქვს. ფიზიკურ პირს ახასიათებს უფლებაუნარიანობა და ქმედუნარიანობა .

იურიდიული პირი – განსაზღვრული მიზნის მისაღწევად კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი ორგანიზაციული წარმონაქმნი, რომელსაც აქვს საკუთარი ქონება, პასუხს აგებს საკუთარი ქონებით, იძენს უფლებებსა და მოვალეობებს და შეუძლია სასამართლოში გამოვიდეს მოსარჩელედ და მოპასუხედ. ეს კანონისმიერი განმარტებაა, სამწუხაროდ, უფრო გამარტივება არ შემიძლია. იურიდიული პირი ორგვარია – სამეწარმეო ანუ კომერციული, რომლის ფუნქციონირების მიზანი მოგების მიღებაა და არასამეწარმეო ანუ არაკომერციული – ასეთი მიზნის გარეშე (ამ უკანასკნელის ყველაზე გავრცელებული სახეა ე.წ. NGO-ები).

კანონიერი წარმომადგენელი – პირი, რომელიც რწმუნებულის (წარმომადგენლობის უფლებამოსილების მიმნიჭებლის) ან კანონის მიერ მისთვის მინიჭებული  უფლებამოსილების საფუძველზე მონაწილეობს სამართლებრივ ურთიერთობაში. კანონისმიერი წარმომადგენლობის მაგალითია მშობელი, როგორც არასრულწლოვანი შვილის კანონიერი წარმომადგენელი, მეურვე ან მზრუნველი – მშობლის სახეზე არარსებობის შემთხვევაში და ა.შ.

არასრულწლოვანი – პირი, რომელსაც ჯერ არ შესრულებია 18 წელი;

კრედიტორი და დებიტორი (მოვალე) – სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილენი. კრედიტორი – უფლება აქვს მოითხოვოს და დებიტორი (მოვალე) – ვალდებულია შეასრულოს მოთხოვნა. მაგალითად, სესხის ხელშეკრულება: გამსესხებელს უფლება აქვს დათქმულ ვადაში მოითხოვოს თანხის დაბრუნება, ხოლო მსესხებელი ვალდებულია დააბრუნოს თანხა.

ხანდაზმულობა – კანონის მიერ დადგენილი ვადა, რომლის გასვლის შემდეგაც პირი კარგავს მოთხოვნის უფლებას. (ამ საკითხზე უფრო ვრცლად აგრეთვე შემდეგ პოსტში).

უცნობი ადვოკატის წერილი და კანონით მემკვიდრეების რიგითობა

ორიოდე დღის წინ მეგობარმა, რომელიც ამჟამად საზღვარგარეთ იმყოფება, აფორიაქებულმა მაცნობა ახალი ამბავი.

თურმე მისი მეგობრის დედას ვინმე ადვოკატმა მისწერა წერილი, სადაც უხსნიდა, რომ მისი კლიენტი, ვინმე მილიონერი ავტოკატასტროფაში გარდაიცვალა. ამავე შემთხვევის შედეგად დაიღუპა მისი ოჯახის კიდევ რამდენიმე წევრი და მან ვერ შეძლო მისი სხვა ნათესავების პოვნა, რათა სამკვიდრო ქონება მათ შორის განაწილებულიყო. ზოგადად, თუკი მამკვიდრებელს მემკვიდრე არ ჰყავს, ქონება სახელმწიფოს რჩება. პატივცემულ ადვოკატს, თურმე, არ ნებავს, რომ ეს მილიონები სახელმწიფოს დარჩეს და ქალბატონს, რომელიც ამ  მილიონერის მოგვარე აღმოჩნდა (საკმაოდ იშვიათი გვარია და მხოლოდ ის იპოვა სოციალური ქსელის საშუალებით), სთავაზობს, რომ მას წარადგენს, როგორცს ამ გარდაცვლილი მილიონერის მემკვიდრეს.

მინდა გითხრათ, რომ მთელი წერილი ძალიან გამართული ინგლისურითა და დამაჯერებელი ტონითაა დაწერილი, გაძეძგილია იურიდიული ტერმინოლოგიით და წერილის ბოლოს ავტორი იმის ალბათობასაც უშვებს, რომ შესაძლოა ადრესატმა ყოველივე ამას ეჭვით შეხედოს და იმეილის საშუალებით წვრილმანებზე მოლაპარაკებას სთავაზობს. გარდა ამისა, არწმუნებს, რომ ყველაფერი კანონის მიხედვით მოგვარდება და პრობლემები არავის შეექმნება.

რა გითხრათ, აბა! არ ვიცი, ვიღაც ფულზე გაგიჟებული შიზოიდი ადვოკატი აფრქვევს ამ რბილად რომ ვთქვათ, თაღლითურ სქემას თუ უსაქმურთა ლეგიონის მეომარი ხუმრობს. ორივე შემთხვევაში აღსანიშნავია, რომ:

– ნათესაური კავშირის დასადგენად მხოლოდ გვარი არ არის საკმარისი. ერთი წუთით დაუშვით ამის ალბათობა და თავად მიხვდებით, თუ რა სისულელეს მივიღებთ შედეგად, სულაც ერთი გვარის ორად ორი წარმომადგენელი რომ ცხოვრობდეს მთელ მსოფლიოში;

– ნათესაური კავშირის დადგენა საეჭვოობის შემთხვევაში სასამართლოს საქმეა და მხოლოდ მოგვარეობას არ ეფუძნება. თქვენ წარმოიდგინეთ, დნმ–ს ანალიზიც კი არ არის ასპროცენტიანი სიმართლის გარანტიად მიჩნეული;

– თუ ვინმეს გგონიათ, რომ უსაფუძვლოდ ვუყურებ ეჭვით ყოველივე ამას და მეგობრის მეგობარს მილიონებს ვაკარგვინებ, დროზე გამაფრთხილეთ! (ნახევრად ხუმრობით!)

ჰოდა, რაკი ნათესაობაზე და მემკვიდრეობის განაწილებაზე ჩამოვარდა სიტყვა, აქვე ავხსნათ, თუ რა არის კანონით მემკვიდრეობა.

მოანდერძის ნების გამოვლინება, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ანდერძია, მაგრამ რა მოხდება ისეთ შემთხვევაში, თუკი ანდერძი არ არსებობს – მოანდერძემ ვერ მოასწრო მისი დაწერა, არ ჩათვალა საჭიროდ და ა.შ?

სწორედ ასეთი შემთხვევებისათვის კანონი ადგენს მამკვიდრებლის ოჯახის წევრებისა და ნათესავების რიგითობას, რომლის მიხედვითაც უნდა განაწილდეს მამკვიდრებლის ქონება. კანონით მემკვიდრეობა უკვე ვახსენეთ სავალდებულო წილის განხილვის დროს. ასახსნელი აქ ბევრიც არაფერია, სწორედ ამიტომ იძულებული ვარ, სამოქალაქო კოდექსიდან მთელი მუხლი უცვლელად დავაკოპირო:

კანონით მემკვიდრეობის დროს თანასწორი უფლებით მემკვიდრეებად ითვლებიან:

I. პირველ რიგში – გარდაცვლილის შვილები, გარდაცვლილის შვილი, რომელიც მისი სიკვდილის შემდეგ დაიბადა, მეუღლე, მშობლები (მშვილებლები).

ნაშვილები და მისი შთამომავლები, როგორც მშვილებლის ან მისი ნათესავების მემკვიდრეები, გათანაბრებული არიან მშვილებლის შვილებთან და მათ შთამომავლებთან. ნაშვილები აღარ მიიჩნევა კანონით მემკვიდრედ მისი მშობლებისა და აღმავალი ხაზის სხვა ბიოლოგიური ნათესავების, აგრეთვე დებისა და ძმების გარდაცვალების შემდეგ.

შვილიშვილები, შვილიშვილის შვილებისა და ამ უკანასკნელთა შვილები კანონით მემკვიდრეებად ჩაითვლებიან, თუ სამკვიდროს გახსნის დროისათვის ცოცხალი აღარ არის მათი მშობელი, რომელიც მამკვიდრებლის მემკვიდრე უნდა ყოფილიყო, და თანასწორად იღებენ იმ წილს, რომელიც კანონით მემკვიდრეობის დროს მათ გარდაცვლილ მშობელს ერგებოდა.

შვილიშვილები, შვილიშვილის შვილებისა და ამ უკანასკნელთა შვილები ვერ გახდებიან მემკვიდრეები, თუ მათმა მშობლებმა უარი თქვეს სამკვიდროს მიღებაზე. მშვილებელი და მისი ნათესავები, როგორც ნაშვილებისა და მისი შთამომავლობის მემკვიდრეები, გათანაბრებული არიან ნაშვილების მშობლებსა და სხვა ბიოლოგიურ ნათესავებთან. ნაშვილების მშობლებს, აღმავალი ხაზის სხვა ბიოლოგიურ ნათესავებსა და და-ძმებს აღარ ეკუთვნით კანონით მემკვიდრეობა ნაშვილების ან მისი შთამომავლების გარდაცვალების შემდეგ.

II. მეორე რიგში – გარდაცვლილის დები და ძმები. მამკვიდრებლის დისწულები და ძმისწულები და მათი შვილები კანონით მემკვიდრეებად ითვლებიან, თუ სამკვიდროს გახსნის დროისათვის ცოცხალი აღარ იყო მათი მშობელი, რომელიც მამკვიდრებლის მემკვიდრე იქნებოდა. ისინი თანასწორად იღებენ სამკვიდროს იმ წილს, რომელიც კანონით მემკვიდრეობის დროს მათ გარდაცვლილ მშობლებს ერგებოდა.

III. მესამე რიგში – ბებია და პაპა, ბებიის დედ-მამა და პაპის დედ-მამა, როგორც დედის, ისე მამის მხრიდან. ბებიის დედ-მამა და პაპის  დედ-მამა კანონით მემკვიდრეებად ითვლებიან, თუ სამკვიდროს გახსნის დროისათვის ბებია და პაპა ცოცხლები აღარ არიან.

IV. მეოთხე რიგში – ბიძები (დედის ძმა და მამის ძმა), დეიდები და მამიდები.

V. მეხუთე რიგში – ბიძაშვილები, დეიდაშვილები და მამიდაშვილები, ხოლო თუ ეს უკანასკნელნი არ არიან, მაშინ მათი შვილები.

მთავარი კი ისაა, რომ ერთი რიგის თუნდაც ერთი მემკვიდრის არსებობა გამორიცხავს შემდეგი რიგის მემკვიდრის მიერ სამკვიდროს მიღების შესაძლებლობას.

მოკლედ, კანონით მემკვიდრეობისა და ანდერძის ღირსებები და ნაკლოვანებები უკვე საკმარისად განვიხილეთ. არჩევანი მამკვიდრებელზეა.