ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო

ჩემი წინა პოსტი ადვოკატების მიერ მოქალაქეთა გაუთვითცნობიერებლობით სარგებლობას ეხებოდა. პოსტში აღვნიშნე და კომენტარებითაც დამიდასტურეს, რომ ადვოკატები მოქალაქეებს ხშირად უსაფუძვლოდ აიმედებენ ე.წ. “სტრასბურგის სასამართლოთი”. შევეცდები, მოკლედ მოვხაზო “სტრასბურგის სასამართლოს” ანუ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს საქმიანობის სფერო და ფუნქციები და ნაწილობრივ მაინც გავფანტო ის ილუზიები, რომლებითაც არცთუ იშვიათად იმშვიდებენ თავს საქართველოს სასამართლოს გადაწყვეტილებით უკმაყოფილო მხარეები.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო შეიქმნა ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის საფუძველზე (ამ კონვენციაში გარანტირებულ უფლებებს მოგვიანებით აუცილებლად მიმოვიხილავ უფრო ვრცლად) და მისი ფუნქციებიც სწორედ ამის მიხედვითაა განსაზღვრული.

ადამიანის უფლებათა ევროპულ კონვენციაში გარანტირებულია ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები (სიცოცხლის უფლება, წამების აკრძალვა, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება და ა.შ.). საქართველო ამ კონვენციის მონაწილეა, რაც იმას ნიშნავს, რომ მასში გარანტირებული უფლებები საქართველოს უზენაესი კანონით – კონსტიტუციითაც არის განმტკიცებული. შესაბამისად, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოც ამ პროფილით საქმიანობს: განიხილავს მხოლოდ ადამიანის უფლებათა დარღვევის საკითხებს.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოსთვის მიმართვა შეუძლიათ მოქალაქეებს სახელმწიფოს წინააღმდეგ ან კონვენციის მონაწილე სახელმწიფოებს ერთმანეთის წინააღმდეგ. მოპასუხე მხარე ყველა შემთხვევაში სახელმწიფოა. აუცილებელი მოთხოვნაა, რომ მოქალაქემ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოსთვის მიმართვამდე სახელმწიფოს შიგნით არსებული ყველა სამართლებრივი საშუალება უნდა ამოწუროს.

საქართველოს სასამართლო სისტემა სამი ინსტანციისაგან შედგება: პირველ ინსტანციას ქმნის რაიონული და საქალაქო სასამართლოები; მეორე ინსტანცია მოიცავს თბილისისა და ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოებს, სადაც პირველი ინსტანციის მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილებები საჩივრდება; მესამე და საბოლოო ინსტანცია კი არის საქართველოს უზენაესი სასამართლო, სადაც საჩივრდება სააპელაციო სასამართლოების გადაწყვეტილებები – ამას სამართლებრივ ენაზე კასაციას უწოდებენ.

ჩვენს შემთხვევაში ქვეყნის შიგნით არსებული ყველა საშუალების ამოწურვა ზემოჩამოთვლილი ინსტანციების თანმიმდევრობით გავლას გულისხმობს. ამ თანმიმდევრობის დაცვა აუცილებელია, მაგალითად, საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილების უზენაეს სასამართლოში გასაჩივრება არ შეიძლება. შესაბამისად, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოსთვის მიმართვა მხოლოდ მას შემდეგაა შესაძლებელი, რაც უზენაესი სასამართლო საქმეს საკასაციო წესით განიხილავს.

უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებით უკმაყოფილო მხარეს ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში საჩივარი უკვე არა თავისი მოპასუხის ან კონკრეტული მოსამართლის, არამედ სახელმწიფოს წინააღმდეგ შეაქვს (მაგ: “ვინმე …ძე საქართველოს წინააღმდეგ”), რადგან სასამართლოს ყველა გადაწყვეტილება საქართველოს სახელით გამოდის.

ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში შესატანი საჩივრის საგანი ადამიანის უფლებათა დარღვევა უნდა იყოს, რადგან საქმის ფაქტობრივი გარემოებები არ განიხილება!!!

ეს იმას ნიშნავს, რომ სტრასბურგში განიხილება მხოლოდ კონკრეტულ სახელმწიფოში სასამართლოს მიერ საქმის განხილვის განმავლობაში ადამიანის უფლებათა დარღვევის ფაქტები, რომლებიც კონვენციას ეწინააღმდეგება. მაგალითად, კანონით დადგენილ ვადაზე ხანგრძლივი ვადით პატიმრობა, პირადი ჩხრეკა მოსამართლის შესაბამისი ნებართვის გარეშე და ა.შ. ასეთი ფაქტების დადასტურების შემთხვევაში სასამართლომ შესაძლოა  სახელმწიფოს ფულადი ჯარიმა დააკისროს. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ პროცედურა საკმაოდ ხანგრძლივი შეიძლება იყოს, რადგან სტატისტიკა ნამდვილად შთამბეჭდავია, ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს კი მთელ ევროპაში ერთადერთი წარმომადგენლობა აქვს – საფრანგეთში, ქალაქ სტრასბურგში.

ყველა მოქალაქემ უნდა იცოდეს, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოც ჩვეულებრივი სასამართლოა და არა სახელმწიფოს დასასჯელად მოგონილი ზე-დაწესებულება. აქ არ არსებობს გარანტია, რომ საჩივარს წარმოებაში მიიღებენ, რადგან საქმე არ განიხილება, თუკი სასამართლო ჩათვლის, რომ საჩივარი საფუძველს მოკლებულია. საქმის განხილვის შემთხვევაშიც კი არ არსებობს გარანტია, რომ მოქალაქე აუცილებლად მოიგებს. საქმეს აქაც მოსამართლეები განიხილავენ, რომლებიც კანონის – ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციისა და დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით მოქმედებენ, რაც შესაძლოა, სრულიადაც არ ემთხვეოდეს რიგითი მოქალაქის წარმოდგენას სამართლიანობაზე.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს ოფიციალური ვებ-გვერდი.

ადვოკატები, ხრიკები და პროფესიონალიზმი

ჩემს ბლოგს მაინცადამაინც ხშირად არსად ვაშეარებ, მაგრამ ვხედავ, რომ სერჩებით საკმაოდ ბევრი ვიზიტორი შემოდის. ამ რაოდენობით შეგულიანებული ყოველკვირას მაინც ვაძლევ საკუთარ თავს პირობას, რომ ბლოგს სერიოზულად მივხედავ, მაგრამ ხან უდროობა მიშლის ხელს და ხანაც განწყობის ნაკლებობა. აი, დღეს კი მეგობართან საუბრისას ისე აღვშფოთდი, რომ ვერ მოვითმინე და გადავწყვიტე, ეს აღშფოთება ყველა იმ პიროვნებას გავუზიარო, ვინც სამართლებრივ საკითხებზე ინფორმაციას ინტერნეტში ეძებს, მით უმეტეს, თუკი კომპეტენტური პროფესიონალისთვის მიმართვა სხვადასხვა მიზეზით არ შეუძლია.

ჩემი აღშფოთების მიზეზი ასეთნაირად გამოიყურება: პიროვნებას ბრალად ედება ყაჩაღობა და წინასწარ პატიმრობაში იმყოფება ამჟამად (საქმის ფაქტობრივი გარემოებების განხილვას არ შევუდგები). ოჯახის წევრებმა სახაზინო ადვოკატზე უარი თქვეს და მის მაგივრად საკმაოდ სახელმოხვეჭილი კოლეგა დაიქირავეს. სახაზინო ადვოკატი რატომღაც მოქალაქეთა უმრავლესობის დიდი ნდობით არ სარგებლობს. სამწუხაროდ, ეს იმ იდეოლოგიის გადმონაშთია, როდესაც საქმის გაკეთება ჯიბეში ფულის ჩაკუჭვასთან ასოცირდებოდა. ლოგიკა მარტივია: მე არ ვუხდი, მაშასადამე, ჩემთვის თავს არ შეიწუხებს! არადა, ხშირად პირიქით უფროა.

ახალდაქირავებულმა ადვოკატმა არც აცია, არც აცხელა და ოჯახის წევრებს სტრასბურგის სასამართლოს (ვრცლად ამ სასამართლოსა და მისი საქმიანობის თაობაზე) არსებობა შეახსენა. ეს მაშინ, როცა სავარაუდოდ, საქმის მასალებს წესიერად არც იყო გაცნობილი, არც ბრალდებულს შეხვედრია, არც მოწმეებს და არც პროკურორს – ანუ ლამის პირველივე დღეს. სანამ სტრასბურგის სასამართლოს მუშაობის სპეციფიკას გაგაცნობდეთ, მოკლედ, გეტყვით, რომ მისდამი მიმართვა მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი, თუკი მხარე სახელმწიფოში არსებულ ყველა სამართლებრივ საშუალებას ამოწურავს. ჩვენს შემთხვევაში ეს იმას ნიშნავს, რომ არასასურველი განაჩენი ჯერ სააპელაციო სასამართლოში უნდა გასაჩივრდეს, ხოლო შემდეგ, სურვილის შემთხვევაში – უზენაეს სასამართლოში (შემდგომში სასამართლო სისტემასაც მიმოვიხილავთ).

ჩემი (და არა მხოლოდ ჩემი) ღრმა რწმენით, სტრასბურგის პერსპექტივის დასახვა მაშინ, როცა საქმისთვის ხელი ფაქტობრივად, არც მოგიკიდია, რბილად რომ ვთქვათ, არაპროფესიონალიზმია. ეს იმას ნიშნავს, რომ მხარეს თავიდანვე აჩვევ აზრს, რომ ამ სახელმწიფოში საქმის მოგება შეუძლებელია და მოსამართლე ყველა შემთხვევაში პროკურორს მიემხრობა, თუნდაც ეს უკანასკნელი სამტრედიაში დაბადებულ-გაზრდილ ადამიანს კენედის მკვლელობაში ადანაშაულებდეს.

ერთადერთი რჩევა, რაც შემიძლია მოგცეთ: არ მისცეთ ასეთ “პროფესიონალებს” თქვენი გასაჭირით მანიპულირების საშუალება!!!

ამ კონკრეტულ შემთხვევაში ადვოკატის ეს ხრიკი ორ მიზანს შეიძლება ემსახურებოდეს: წინასწარ ამართლებს წაგებას სამივე ინსტანციაში და ზრდის ჰონორარის მოცულობას. მოგეხსენებათ ალბათ, რომ ადვოკატის მომსახურება საქმის შედეგის მიუხედავად ფასიანია. გაითვალისწინეთ, რომ რაც უფრო მაღალ ინსტანციაში მიიწევს საქმე, მით უფრო აშკარა გახდება უკანონობა. ასე რომ, ნებისმიერ მხარეს მართებს მეტი ნდობა სასამართლოს და მეტი კონტროლი – ადვოკატის მიმართ.

ასე რომ, ნუ აჰყვებით ნერვებს და ნუ მოგატყუებთ სახელმწიფოსა და სასამართლო სისტემის თათხვა, ვინც არ უნდა აკეთებდეს ამას – ადვოკატი თუ პოლიტიკოსი. დაიმახსოვრეთ, ადვოკატი ამ სისტემაშია დასაქმებული, ხოლო პოლიტიკოსების უმრავლესობა პროცესებზე მას შემდეგ არ გამოჩენილა, რაც სასამართლო დარბაზში კამერის გამოყენება აიკრძალა და შესაბამისად, ტელევიზორის ეკრანზე გამოჩენაც შეუძლებელი გახდა. აქვე დამატებით შევნიშნავ, რომ სასამართლო დარბაზში მხოლოდ კამერის გამოყენებაა აკრძალული, პროცესები (გამონაკლისის გათვალისწინებით) კვლავინდებურად საჯაროა.

მეტი სანდოობისთვის მეგობარს დავუკავშირდი, რომელიც ამ სისტემაშია დასაქმებული და გარდა იმისა, რომ ყოველივე ზემოაღნიშნულში დამეთანხმა, მიამბო, თუ როგორ სთხოვდა მის ნაცნობს ადვოკატი ფულს იმისათვის, რომ წინასწარი პატიმრობა და სასამართლო განხილვის განმავლობაში პატიმრობაში ყოფნის ვადა ბრალდებულს სასჯელში ჩათვლოდა. საქმე იმაში გახლავთ, რომ წინასწარი პატიმრობა კანონის თანახმად სასჯელის ნაწილად ითვლება, ადვოკატი კი ყოველივე ამის საკუთარ დამსახურებად გასაღებას და ფულის აღებას გეგმავდა. ამ დროს კი ბრალდებულის ოჯახის წევრი ალბათ სიხარულს ვერ მალავდა, ეს რა კარგი ადვოკატი დამიქირავებიაო.

ასე რომ, თუკი რაიმე პრობლემა შეგექმნათ, შეეცადეთ, ცივი გონებით შეაფასოთ ფაქტები. დაიმახსოვრეთ, რომ ადვოკატი შეუმცდარი არ არის და ცოდვა გამხელილი სჯობს, ადვოკატთა საკვალიფიკაციო გამოცდების ჩაბარება მაინცდამაინც დიდ სირთულეებთან არ არის დაკავშირებული – ეს სერთიფიკატი თითქმის ყველას აქვს, ვინც კი იურიდიული ფაკულტეტი დაამთავრა.

საკუთრების ცნება და თანასაკუთრება

საკუთრება თავის თავში სამ კომპონენტს მოიცავს: ფლობას, სარგებლობასა და განკარგვას.

ფლობა ნივთის უშუალო პყრობას ნიშნავს, ხოლო პირს, რომელიც ფლობს ნივთს, მფლობელი ეწოდება. სწორედ ამაში მდგომარეობს საკუთრების ცნებაში შემავალი ორი დანარჩენი კომპონენტის საჭიროება. იმ შემთხვევაში, თუკი მესაკუთრედ მივიჩნევდით ნებისმიერ პირს, რომელიც კონკრეტულ მომენტში ფლობს კონკრეტულ ნივთს, შესაძლოა, სახეზე იყოს ცდომილება და მესაკუთრის ინტერესების შელახვაც. თუმცა, მფლობელიც სარგებლობს მთელი რიგი უფლებებით (ამაზე ვრცლად შემდეგ პოსტში).

ფლობასთან ერთად მესაკუთრეს აქვს ნივთით სარგებლობის უფლება. სარგებლობის ცნება მოიცავს როგორც ნივთით უშუალო სარგებლობას, მისი მეშვეობით შემოსავლის მიღებას და ა.შ, აგრეთვე მესაკუთრის უფლებას, არ ისარგებლოს კუთვნილი ნივთით. თუმცა, არც მხოლოდ მფლობელობისა და სარგებლობის კომბინაციაა სრულად საკუთრების ცნების გამომხატველი. ასეთ შემთხვევაში მესაკუთრედ უნდა მიგვეჩნია პირიც, რომელსაც, მაგალითად, დაქირავებული აქვს მიწის ნაკვეთი, ამუშავებს მას და შესაბამისად, მისგან იღებს სარგებელს.

საკუთრების ცნების მესამე კომპონენტია განკარგვა. განკარგვა გულისხმობს ნივთის ბედის გადაწყვეტის უფლებას – შეიძლება იგულისხმებოდეს მისი გაყიდვა, გაჩუქება, განათხოვრება, განადგურებაც კი.

შესაბამისად, საკუთრების უფლების არსებობისათვის სახეზე უნდა იყოს სამივე კომპონენტი.

საკუთრების ცნების ამგვარი განსაზღვრა აუცილებელია საიმისოდ, რომ პირმა შეიძინოს საკუთრების უფლება უძრავ ან მოძრავ ნივთზე.

უძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების მოსაპოვებლად აუცილებელია წერილობითი გარიგების დადება და ამ ამ გარიგების საფუძველზე წარმოშობილი უფლების (შემძენის, როგორც მესაკუთრის) რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.

მოძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების მოსაპოვებლად აუცილებელია, მესაკუთრემ ნამდვილი უფლების საფუძველზე გადასცეს შემძენს ნივთი. სწორედ ამ უფლების ნამდვილობის გარკვევის საშუალებაა ზემოთაღნიშნული სამი კომპონენტის ერთდროულად სახეზე არსებობის ფაქტი.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მესაკუთრე არის პირი, რომელსაც გააჩნია ნივთის ფლობის, სარგებლობისა და განკარგვის უფლება, ხოლო უძრავი ქონების შემთხვევაში მესაკუთრედ რეგისტრირებულია საჯარო რეესტრში.

ერთსა და იმავე ნივთს შეიძლება ჰყავდეს როგორც ერთი, ისე რამდენიმე მესაკუთრე. ასეთ მესაკუთრეებს ეწოდებათ თანამესაკუთრეები, ხოლო საკუთრებას – თანასაკუთრება.

თანასაკუთრება ორი სახის არსებობს: საერთო თანაზიარი და საერთო წილადი.

საერთო თანაზიარი არის საკუთრება, რომლის თანამესაკუთრეებს შორის განსაზღვრული არ არის თითოეულის კუთვნილი წილი, არამედ ისინი მთლიანად ფლობენ ამ ნივთს, როგორც თანასაკუთრებას. სწორედ ეს განასხვავებს მისგან საერთო წილად საკუთრებას, რომლის შემადგენლობაშიც წინასწარვე არის განსაზღვრული თითოეული თანამესაკუთრის კუთვნილი წილი.

უძრავ და მოძრავ ნივთებზე საკუთრების შეძენას სხვადასხვა პრაქტიკული პრობლემა ახლავს თან. ამაზე ვრცლად სხვა პოსტში.

ქონების ცნება

ქონება – ესაა ყველა ნივთი და არამატერიალური და ქონებრივი სიკეთე, რომელთა ფლობა, სარგებლობა და განკარგვა შეუძლიათ როგორც ფიზიკურ, ისე იურიდიულ პირებს; ქონების შეძენა შეიძლება შეუზღუდავად, თუკი ეს აკრძალული არ არის მოქმედი კანონმდებლობით და ზნეობრივ ნორმებს არ ეწინააღმდეგება.

ზნეობრივ ნორმებთან წინააღმდეგობა ცოტა არ იყოს, ბუნდოვანი საკითხია და ჯერაც არ არსებობს ჩამოყალიბებული მიდგომა, თუ ზოგადად, რა კრიტერიუმებს უნდა აკმაყოფილებდეს ქმედება, რომ ზნეობრივ ნორმებს ეწინააღმდეგებოდეს. ეს ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში შეფასების საკითხია, რასაც კანონისმიერ აკრძალვაზე ვერ ვიტყვით.

როგორც აღვნიშნეთ, ქონება შეიძლება იყოს ნივთი და არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე.

ნივთი არსებობს ორი სახის – მოძრავი და უძრავი.

უძრავი ნივთი (ქონება) – არის მიწის ნაკვეთი მასში არსებული წიაღისეულით, მასზე აღმოცენებული მცენარეები და შენობები, რომლებიც მყარად დგას მიწაზე.

მოძრავი ნივთი – ყველა სხვა დანარჩენი ნივთი. მოძრავი ნივთის უფრო ამომწურავი ცნება სამოქალაქო კოდექსში არ გვაქვს.

არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე – თუკი ნივთები მატერიალური ფორმით არსებობს, არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე არის ის მოთხოვნები და უფლებები, რომლებიც:

– შეიძლება გადაეცეს სხვა პირს;

– ან გამიზნულია საიმისოდ, რომ მათ მფლობელს შეექმნას რაიმე სარგებელი;

– ან მათ მფლობელს მიეცეს უფლება, მოსთხოვოს სხვა პირებს რაიმე სიკეთე.

 

პირის აღიარება უგზო – უკვლოდ დაკარგულად ან გარდაცვლილად

დაინტერესებული პირის საფუძველზე ფიზიკური პირი შეიძლება სასამართლოს მიერ აღიარებულ იქნას უგზო–უკვლოდ დაკარგულად ან გარდაცვლილად.

პირი უგზო–უკვლოდ დაკარგულად გამოცხადდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი მისი ადგილსამყოფელი უცნობია და ორი წლის განმავლობაში არ გამოჩენილა თავის საცხოვრებელ ადგილას.

საცხოვრებელი ადგილი – ესაა ადგილი, რომელსაც პირი ჩვეულებრივ, საცხოვრებლად ირჩევს. აუცილებელი არაა, საცხოვრებელი ადგილი ემთხვეოდეს რეგისტრაციის ადგილს, პირს შეიძლება ჰქონდეს რამდენიმე საცხოვრებელი ადგილი. არასრულწლოვნის საცხოვრებელი ადგილია მშობლის ან სხვა კანონიერი წარმომადგენლის საცხოვრებელი ადგილი. პირის საცხოვრებელი ადგილი არ უქმდება, თუკი იგი განსაზღვრული ვადით დატოვებს ამ ადგილს – იძულების წესით ან სახელმწიფოებრივი მოვალეობის შესასრულებლად.

უგზო–უკვლოდ დაკარგული პირის ქონებას მართავენ მისი კანონით მემკვიდრეები მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ძალაში შევა სასამართლოს გადაწყვეტილება პირის უგზო–უკვლოდ დაკარგულად გამოცხადების შესახებ. მათ უფლება აქვთ, ამ ქონების მართვიდან მიიღონ სარგებელი, მაგრამ აუცილებელია, ამ ქონებიდანვე დაიფაროს ვალები და მიეცეთ სარჩო უგზო–უკვლოდ დაკარგულის რჩენაზე მყოფ პირებს.

უგზო უკვლოდ დაკარგული პირის დაბრუნების ან მისი ადგილსამყოფელის აღმოჩენის შემთხვევაში უქმდება სასამართლოს გადაწყვეტილება მისი ქონების მართვის შესახებ. თუმცა, მეურნეობის გაძღოლის შედეგად მემკვიდრეების მიერ მიღებული სარგებლის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება მას არ აქვს.

რაც შეეხება პირის აღიარებას გარდაცვლილად, იგი ხორციელდება სასამართლოს მიერ იმ შემთხვევაში, თუ:

1.  პირი არ გამოჩენილა თავის საცხოვრებელ ადგილას ხუთი წლის განმავლობაში და არ მოიპოვება ცნობები მისი ადგილსამყოფელის შესახებ;

2. პირი უგზო–უკვლოდ დაიკარგა ისეთ ვითარებაში, რომელიც მას სიკვდილს უქადდა ან სავარაუდოა მისი დაღუპვა რაიმე უბედური შემთხვევის გამო და ასეთი ცნობები ექვსი თვის განმავლობაში არ მოიპოვება;

3.  სამხედრო მოსამსახურე ან სხვა პირი, რომელიც საომარ მოქმედებასთან დაკავშირებით უგზო–უკვლოდ დაიკარგა, შეიძლება გამოცხადდეს გარდაცვლილად მხოლოდ საომარი მოქმედების დასრულების დღიდან ორი წლის შემდეგ.

პირის გარდაცვალების დღედ ითვლება მისი გარდაცვლილად ცნობის თაობაზე სასამართლო გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის დღე. მე–2 და მე–3 პუნქტების შემთხვევაში სასამართლომ შეიძლება ასეთად მიიჩნიოს ფიზიკური პირის სავარაუდო დაღუპვის დღე.

გარდაცვლილად გამოცხადებული პირის დაბრუნებას ან მისი ადგილსამყოფელის აღმოჩენას მოსდევს შემდეგი შედეგები:

– უქმდება სასამართლოს გადაწყვეტილება პირის გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ;

– პირს უფლება აქვს მოითხოვოს იმ შენარჩუნებული ქონების დაბრუნება, რომელიც უსასყიდლოდ გადაეცა სხვა პირს (მემკვიდრეობის წესით, ჩუქების გზით და ა.შ.);

– პირი, რომელმაც სასყიდლით შეიძინა გარდაცვლილად გამოცხადებული პირის ქონება (მაგალითად, იყიდა), მხოლოდ იმ შემთხვევაშია ვალდებული, დააბრუნოს ეს ქონება, თუკი დადასტურდება, რომ ქონების შეძენის მომენტისათვის მან იცოდა, რომ გარდაცვლილად გამოცხადებული პირი ცოცხალი იყო;

– თუკი გარდაცვლილად გამოცხადებული ქონება გადაეცა სახელმწიფოს (როგორც წესი, ეს იმ შემთხვევაში ხდება, როდესაც სახეზე არ არიან კანონით ან ანდერძით მემკვიდრეები) და მან მისი რეალიზაცია მოახდინა, პირს უნდა დაუბრუნდეს ამ ქონების რეალიზაციით მიღებული თანხა.