ახლობლის დაკარგვა, რა თქმა უნდა, ძალიან არასასურველი და სამწუხარო რამაა, მაგრამ არის რამდენიმე საკითხი, რომელზეც ყურადღების გამახვილება ასეთ დროსაც კი ღირს.
ადამიანის გარდაცვალების შემდეგ დგება სიცოცხლეში მისი კუთვნილი ქონების მემკვიდრეებისათვის გადაცემის საკითხი. რატომღაც ხშირად ხდება ისე, რომ გარდაცვლილის ოჯახის წევრები გულუბრყვილოდ არიან დარწმუნებულნი, რომ ეს საკითხი ბუნებრივი პროცესივით მშვიდად და უხმაუროდ მოგვარდება. შემდგომში კი თუ რაიმე სახის სირთულეს წააწყდნენ, გაოცებას ვერ მალავენ: “ცოლი (ქმარი) ვარ და ჩემია, აბა, ვისია?!”, ” შვილი ვარ და უფლება არ მაქვს?” და ა.შ.
დავიწყოთ იმით, რომ თავისით და ავტომატურად არაფერი გვარდება. ნებისმიერ შემთხვევაში საქმის ფორმალური მხარე რაც მალე მოგვარდება, მით უკეთესი.
ადამიანის გარდაცვალების დრო სამოქალაქო კოდექსის ენაზე სამკვიდროს გახსნის დროა. ეს იმას ნიშნავს, რომ გარდაცვლილი ადამიანის მემკვიდრეებზე მისი ქონების გადანაწილება უკვე შესაძლებელია. სამკვიდრო ქონება კი ის ქონებაა, რომელიც გარდაცვლილს ანუ მამკვიდრებელს სიცოცხლეში ეკუთვნოდა. მამკვიდრებლის კუთვნილი უძრავ–მოძრავი ქონების გარდა (სამკვიდრო აქტივი) მემკვიდრეებზე გადადის ის მოვალეობებიც (სამკვიდრო პასივი), რაც მამკვიდრებელს სიკვდილის მომენტისათვის ჰქონდა. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მემკვიდრეებს მამკვიდრებლის ვალების (კანონის ენაზე ამას კრედიტორების დაკმაყოფილება ჰქვია) გადახდაც მოუწევთ.
სამკვიდროს მისაღებად და მასზე უარის სათქმელადაც კი კანონით დადგენილი ვადების დაცვაა საჭირო.
სამკვიდროს მიღების ვადა მისი გახსნიდან ექვსი თვეა. სამკვიდროს მიღება ორი გზითაა შესაძლებელი:
– მემკვიდრის მიერ სანოტარო ორგანოში სამკვიდროს მიღების შესახებ განცხადების შეტანის გზით;
– სამკვიდროს ქონების ფაქტობრივი დაუფლებისა და მართვის საშუალებით, რაც უდავოდ მოწმობს, რომ მემკვიდრემ სამკვიდრო მიიღო.
ჩემი რჩევა იქნებოდა, რომ მემკვიდრეებს მაინც პირველი ვარიანტისთვის მიემართათ. ხშირად ხდება ისე, რომ სამკვიდროს მიღების ვადის გასვლის შემდეგ წარმოიშობა დავა მემკვიდრეებს შორის ქონების განაწილების, მემკვიდრეების არაინფორმირებულობის ან სხვა მსგავსი საკითხის გამო. ნოტარიუსის მომსახურებით სარგებლობა კი შემდგომში მოსალოდნელი სირთულეების თავიდან ასაცილებლად ნამდვილად ღირს. მემკვიდრეობის საკითხები ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში სხვადასხვაგვარ შეფასებასა და მიდგომას მოითხოვს და ნოტარიუსის რჩევები, როგორც წესი, ძალიან საჭირო აღმოჩნდება ხოლმე.
სამკვიდროს მიღებაზე უარის თქმის ვადა სამი თვეა იმ მომენტიდან, როდესაც მემკვიდრემ შეიტყო ან უნდა შეეტყო სამკვიდროს მისაღებად მოწვევის შესახებ; საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლოს მიერ ეს ვადა შეიძლება გაგრძელებული იქნას, მაგრამ არა უმეტეს ორი თვით. უარი უნდა გაფორმდეს ნოტარიუსის მიერ. ამ ვადის დაუცველობის შედეგად მემკვიდრეს თავის წილ სამკვიდროზე უარის თქმის უფლება აღარ აქვს. მართალია, შემდგომში მემკვიდრეობით მიღებული არასასურველი ქონების გასხვისებას წინ არაფერი უდგას, მაგრამ ამ ვადების დაცვით ბევრი გრძელვადიანი პროცედურის თავიდან აცილება იქნება შესაძლებელი.
ვფიქრობ, ესაა ის უმარტივესი მოქმედებები, რაც მომავალში სამკვიდროს მიღებასთან დაკავშირებული სირთულეების თავიდან ასაცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ.
Themis 