პასუხი შეკითხვაზე – მემკვიდრეობა

ელექტრონული ფოსტით შეკითხვა მომივიდა.

პიროვნებას აინტერესებს, შეუძლია თუ რა სახლის გაყიდვა მისი რამდენიმე წლის წინ გარდაცვლილი მამის მეუღლეს. შეკითხვის ავტორი დასთან ერთად ჩაწერილია აღნიშნულ სახლში და გაყიდვის წინააღმდეგია.

უპირველეს ყოვლისა უნდა განიმარტოს ის, რომ ჩაწერის ინსტიტუტი საქართველოში აღარ მოქმედებს. საბჭოთა პერიოდში მოქმედი კანონმდებლობით, მათ ვინც ჩაწერილი იყო კონკრეტული უძრავი ქონების მდებარეობის ადგილზე, წარმოეშობოდათ უფლებები ამ უძრავ ქონებაზე.

დღეს უძრავ ქონებაზე უფლების წარმოშობა, შეცვლა ან შეწყვეტა ხდება მხოლოდ ამ უფლების საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის საფუძველზე. შესაბამისად, აუცილებელია გაირკვეს, არის თუ არა შეკითხვაში დასახელებული ქონება რეგისტრირებული საჯარო რეესტრში და თუ არის, ვის სახელზე. ამისათვის საჭიროა საჯარო რეესტრის შესაბამისი ტერიტორიული სამსახურის ტექნიკური აღრიცხვის არქივიდან ცნობა–დახასიათების გამოთხოვა.

იმ შემთხვევაში, თუ ქონება რეგისტრირებულია გარდაცვლილ პირზე, საჭიროა მისი გადაცემა გარდაცვლილი პირის ანუ მამკვიდრებლის მემკვიდრეებისათვის. სამკვიდროს მისაღებად მემკვიდრეებმა უნდა მიმართონ ნოტარიუსს, რომლის სამოქმედო ტერიტორიაზეც მდებარეობს აღნიშნული ქონება.

შეკითხვის შინაარსიდან გამომდინარე შემიძლია ვივარაუდო, რომ მამკვიდრებელს ანდერძი არ დაუტოვებია.  სახეზეა კანონით მემკვიდრეობა.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1336–ე მუხლის თანახმად, მამკვიდრებლის პირველი რიგის მემკვიდრეები არიან: შვილები, მეუღლე, მშობლები.

შესაბამისად, შეკითხვის ავტორს, მის დასა და მამკვიდრებლის მეუღლეს თანაბარი უფლებები აქვთ სამკვიდრო ქონებაზე (აგრეთვე მამკვიდრებლის მშობლებსაც, თუ ისინი ცოცხლები არიან). თუ აღნიშნულ სამკვიდროს მხოლოდ ეს სახლი წარმოადგენს, ისინი მემკვიდრეობის მიღების შედეგად გახდებიან თანამესაკუთრეები. თანასაკუთრება  უნდა დარეგისტრირდეს ნოტარიუსის მიერ გაცემული სამკვიდრო მოწმობის საფუძველზე საჯარო რეესტრში. (საჯარო რეესტრში რეგისტრაციასთან დაკავშირებული პროცედურების თაობაზე დაწვრილებითი ინფორმაციისათვის შეგიძლიათ მიმართოთ საჯარო რეესტრის ავტორიზებულ მომხმარებელს, რომელიც უფასო იურიდიულ კონსულტაციას გაგიწევთ).

ზოგადად კი თანასაკუთრება იმას ნიშნავს, რომ თანამესაკუთრეებს ქონების განკარგვა (გაყიდვა, გაჩუქება ან სხვა ფორმით გასხვისება და ა.შ.) შეუძლიათ მხოლოდ ურთიერთშეთანხმებით.

შეკითხვის ავტორს შემიძლია დამატებით ვუთხრა, რომ თუკი ზემოთაღწერილი პროცედურები არ განხორციელდება და ქონება გარდაცვლილი პირიდან არ გადაფორმდება მის მემკვიდრეებზე, შეუძლებელი იქნება მისი გაყიდვა. შესაძლოა, ნასყიდობა ფაქტობრივად განხორციელდეს (მაგალითად, გარდაცვლილი პირის მეუღლის მიერ თანხის აღების გზით), მაგრამ მასზე მყიდველის საკუთრების  უფლების რეგისტრაცია (“გადაფორმება”) ვერ განხორციელდება და იურიდიულად ქონება გაყიდულადაც ვერ ჩაითვლება.

დამატებითი შეკითხვები მომწერეთ კომენტარებში ან ელექტრონული ფოსტით.

წარმატებებს გისურვებთ!

მეუღლეთა თანასაკუთრება

რისთვის ქორწინდება ორი ადამიანი? მართალია, ოჯახის შესაქმნელად. რას ნიშნავს ოჯახი? იმას, რომ ორი ადამიანი თანახმაა, ჰქონდეთ ყველაფერი საერთო: უფლება–მოვალეობები, შვილები და ქონება.

მეუღლეებს განქორწინების უფლებაც ისევე აქვთ, როგორც ქორწინების, მაგრამ ამ უკანასკნელისგან განსხვავებით, განქორწინების დროს ქონების განაწილებაა საჭირო. არცთუ იშვიათად, ეს უსიამოვნების მიზეზიც ხდება ხოლმე.

იმისათვის, რომ განვსაზღვროთ, თუ რა ქონება შეადგენს მეუღლეთა თანასაკუთრებას, ერთი მარტივი პრინციპი უნდა დავიმახსოვროთ: მეუღლეთა თანასაკუთრება (ანუ საერთო საკუთრება) არის ის ქონება, რაც მეუღლეებმა ქორწინების პერიოდში შეიძინეს. ქორწინების პერიოდში მეუღლეებს თანასაკუთრებაზე თანაბარი უფლებები აქვთ, განქორწინების შემთხვევაში კი იგი მათ შორის თანაბრად ნაწილდება (თუმცა, სხვაგვარი შეთანხმებაც შესაძლებელია). ეს წესი ძალაშია იმის მიუხედავად, კონკრეტული ნივთი თუ სხვა რამ ქმარმა შეიძინა თუ ცოლმა, ერთ–ერთი მათგანი მუშაობს თუ ორივე და ა.შ. არსებობს ერთადერთი გამონაკლისი – თანასაკუთრებაში არ შედის მხოლოდ ერთ–ერთი მეუღლის მიერ მემკვიდრეობით ან ჩუქების შედეგად მიღებული ქონება.

ქორწინებამდე შეძენილი ქონება ქორწინების პერიოდში და მის შემდეგაც კერძო საკუთრებაა და მასზე შემძენის მეუღლეს არავითარი უფლება წარმოეშობა. განსხვავებული წესი შეიძლება შემოღებულ იქნას მეუღლეთა მიერ საქორწინო კონტრაქტის დადების გზით, რომლის შინაარსის განსაზღვრაშიც მეუღლეებს სრული თავისუფლება აქვთ.

ქორწინების პერიოდში შეძენილ უძრავ ქონებასთან (სახლი, ბინა, მიწის ნაკვეთი და ა.შ.) დაკავშირებით ერთი რამ არის გასათვალისწინებელი: უძრავი ქონება აუცილებლად საჯარო რეესტრში უნდა დარეგისტრირდეს. ხშირად ისე ხდება, რომ რეგისტრაციას მხოლოდ ერთ–ერთი მათგანი ახორციელებს თავის სახელზე.

საჯარო რეესტრში უძრავი ქონების კონკრეტული პიროვნების სახელზე რეგისტრაცია ნიშნავს, რომ ეს პიროვნება ამ ქონების მესაკუთრეა და უფლება აქვს, თავისი შეხედულებისამებრ გაასხვისოს იგი. მესაკუთრის ეს უფლება უპირისპირდება თანასაკუთრებაზე მეუღლეთა თანაბარი უფლებების არსებობას. შესაძლოა “მესაკუთრის” მეუღლე სრულიადაც არ იყოს თანახმა ამ ქონების გასხვისებაზე, მაგრამ უპირატესი ამ შემთხვევაში სწორედ საჯარო რეესტრის მონაცემია. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მესაკუთრედ არარეგისტრირებული მეუღლის თანხმობის გარეშე ამ ქონების გასხვისება სრულიად კანონიერია და ასეთ შემთხვევებში დავა უმეტესწილად უშედეგოა.

გამოსავალი ძალიან მარტივია: ნუ დაიზარებთ, ნუ დაგაბრკოლებთ ის აზრი, რომ ეს უხერხულია და მეუღლეებმა საჯარო რეესტრში უძრავი ქონება დაარეგისტრირეთ, როგორც თანამესაკუთრეებმა. ეს მარტივი პროცედურა მომავალში ბევრ უსიამოვნებას აგაცილებთ თავიდან.